Geneza racjonalności w ramach systemu intencjonalnych funkcji Edmunda Husserla

Marek Maciejczak

Abstract

W ramach koncepcji systemów samozwrotnych (autopoietycznych) zebrano uwagi Husserla dotyczące świadomości, jej elementów, struktur i procesów. W jego świetle można zrozumieć skomplikowaną całość, jaką jest świadomość, podstawy jej niezwykłej efektywności oraz kruchej autonomii – względnej niezależności od systemów, w których jest umieszczona. Można też zrozumieć genezę szeroko pojmowanej racjonalności jako dążenia do prawdy. Ludzka racjonalność jest rezultatem przestrzegania konstytutywnych i regulatywnych reguł, wytworem dynamiki systemu świadomości. Husserl odwołał się do pojęcia prawdy jako pewnej idei regulatywnej, celu, normy i wartości. Przeciwstawiał się przeważającemu również dzisiaj obiektywizmowi, irracjonalizmowi i sceptycyzmowi, który odrzuca lub w znacznym stopniu kwestionuje klasyczne pojęcie racjonalności jako poznania w pełni obiektywnego, prawdy jako jego celu oraz autonomicznego podmiotu jako jego twórcy. Artykuł ukazuje źródła dążenia do prawdy (racjonalności w szerokim sensie) i formułuje racje za niezbędnością idei prawdy jako normy racjonalności w ogóle. Bez niej poszczególne praktyki i dyskursy zamieniają się w pewną swobodną grę społeczną.